تاریخ ایرانی: در روز ۹ بهمن ۱۳۴۰ برخی از اعضای برجسته جبهه ملی همچون داریوش فروهر، غلامحسین صدیقی، کریم سنجابی، شاپور بختیار، زیرک‌زاده، حسیبی، آذر، امیرعلایی و خنجی بازداشت شدند. این بازداشت‌ها به دنبال تظاهرات گسترده جبهه ملی و واقعه اول بهمن دانشگاه تهران انجام گرفت.
از آبان ماه ۱۳۴۰ جبهه ملی که با روی کار آمدن دولت امینی تجدید حیات کرده و اجتماعاتی ترتیب داده بود، به مخالفت با دولت برخاست و نخستین نشانه‌های این مخالفت در دانشگاه تهران پدیدار شد. عدم موفقیت دولت در حل مشکلات اقتصادی کشور و تعلل در انجام انتخابات نیز بر نارضایتی‌ها افزود.
اول بهمن ۱۳۴۰ دانشجویان چند دانشکده دانشگاه تهران در اعتراض به تداوم تعطیلی مجلس شورای ملی ـ که به پیشنهاد دکتر علی امینی نخست‌وزیر و توسط شاه منحل شده بود ـ و عدم برگزاری انتخابات آزاد، هواداری از خواسته‌های جبهه ملی و پشتیبانی از دانش‌آموزان اخراجی برخی مدارس تهران کلاس‌های درس را تعطیل کردند و در تظاهراتی خواستار کناره‌گیری دولت امینی شدند.
به گفته لطف‌الله میثمی یکی از دانشجویان تظاهرکننده، این تظاهرات در قسمت جنوبی دانشگاه و در نزدیکی ظهر به اوج خود رسید و برخی از مدارس نیز تعطیل شدند. شاه برای مقابله با تظاهرات دانشجویان، چتربازان آموزش دیده هوانیروز را که به سلاح‌های سرد و گرم مجهز بودند به سوی دانشگاه گسیل داشت و این در حالی بود که بنا به برخی روایات، امینی بعد از آگاهی از توطئه حمله به دانشگاه و بعد از ناکامی از منصرف کردن جبهه ملی در برگزاری تظاهرات در ساعت ۱۱ شب اول بهمن از فرماندهان ارتش خواست برای ۲۴ ساعت نیروهای خود را در پادگان‌ها نگاه دارند. اما نیروهایی به فرماندهی سروان منوچهر خسروداد از افسران فعال در کودتای ۲۸ مرداد به دانشگاه تهران یورش برده و صد‌ها تن از دانشجویان و اساتید را مورد ضرب و شتم قرار داده، مصدوم و مجروح ساختند و بسیاری از وسایل آموزشی و آزمایشگاهی و کتب و منابع مطالعاتی را نابود کردند.
بر اساس روایت بیژن جزنی «در حالی که دانشجویان با چشمانی سرخ شده از گاز در محوطه مرکزی و شمالی دانشگاه‌ها جمع شده بودند از چند طرف مورد هجوم نیروهای چترباز پلیس و سرباز قرار گرفتند. عامل سازمان امنیت و کارمند دبیرخانه دانشگاه که در توطئه شریک بود به نیروی انتظامی تلفن کرد و خبر داد که دانشجویان می‌خواهند مجسمه شاه را پایین بکشند در حالی که اساساً چنین حرکتی مطرح نبود.»
این واقعه سرانجام با به جای گذاشتن چندین دانشجوی مجروح و مصدوم و انبوهی خرابی در بعدازظهر خاتمه یافت و کماندو‌ها بعد از انجام مأموریت خود به دانشگاهیان اجازه دادند که بی‌واهمه از دانشگاه خارج شوند.
تظاهرات روز اول بهمن به گفته دکتر مسعود حجازی تظاهراتی خودجوش بود که شورای مرکزی و هیأت اجراییه جبهه ملی از آن اطلاعی نداشت زیرا دکتر کریم سنجابی که در آن زمان هم رییس کل تشکیلات جبهه ملی و هم رییس هیأت اجراییه بود این موضوع را به شورای مرکزی خبر نداده بود، گرچه حرکت اعتراضی دانش‌آموزان و دانشجویان را حرکتی زیبا و عالی می‌دانست.
این حادثه موجبات خشم و نارضایتی دانشجویان و دانشگاهیان و گروه‌های مختلف سیاسی مذهبی مخالف حکومت را فراهم آورد، حتی دکتر فرهاد، رییس وقت دانشگاه تهران طی اعلامیه شدید‌اللحنی، ضمن محکوم کردن این حادثه ناگوار، از ریاست دانشگاه استعفا داد.
بسیاری معتقدند موضوع حمله به دانشگاه تهران توطئه دربار برای ساقط کردن دولت علی امینی بود چرا که شاه، امینی را به واسطه حمایتی که آمریکا از وی می‌کرد، رقیب خود می‌دانست. گفته می‌شد سپهبد تیمور بختیار، اسدالله رشیدیان و فتح‌الله فرود ضمن هماهنگی با دربار در سازماندهی و اجرای طرح این عملیات، نقش قابل توجهی داشته‌اند. طی چند روز تا ۹ بهمن‌ماه، حدود ۱۵ تن از رهبران جبهه ملی به همراه اسدالله رشیدیان و فتح‌الله فرود (عناصر وابسته به دربار) که در آن‌ها را واقعه دانشگاه تهران دخیل می‌دانستند، بازداشت شدند و سپهبد تیمور بختیار رییس ساواک نیز از کشور تبعید شد. پیامد این حادثه، چنان که دلخواه شاه و دربار بود، تضعیف امینی بود.
منابع:
آرشیو موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
تاریخ سی ساله سیاسی، بیژن جزنی، نشر احـیا
از نهضت آزادی تا مجاهدین خلق، لطف‌الله میثمی، نشر صمدیه
بازیگران عصر پهلوی از فروغی تا فردوست، محمود طلوعی، نشر علم
تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران، غلامرضا نجاتی، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا
