تاریخ ایرانی: در روز ۶ مهر ۱۳۵۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد، اولین قطعنامه خود در ارتباط با جنگ ایران و عراق را منتشر کرد. در این قطعنامه ۵ بندی که به عنوان قطعنامه ۴۹۷ شناخته می‌شد، سازمان ملل از دو کشور خواست تا به جنگ پایان دهند.
روزنامه کیهان فردای آن روز در خبری نوشت: «۱۵ کشور عضو شورای امنیت دیروز کمتر از ده دقیقه پس از تشکیل جلسه علنی قطعنامه پیشنهادی مکزیک را باتفاق آرا (۱۵ رای مثبت و هیچ رای مخالف) تصویب کردند. جلسه شورای امنیت به دعوت پاکستان و به اصرار کشورهای جهان غیرمتعهد به طور غیرعلنی برگزار شد. به گفته منابع دیپلماتیک دونالد مک‌هنری، سفیر امریکا در سازمان ملل به خاطر این موضوع و در نتیجه تاخیر در رای‌گیری نهایی به شدت خشمگین شده بود. اولک ترویانوفسکی سفیر اتحاد جماهیر شوروی در سازمان ملل که کشورش منبع عمده تسلیحات عراق است از ایران و عراق خواست تا بر سر میز مذاکره بنشینند و اختلافات خود را به طور صلح‌آمیز حل نمایند. منابع دیپلماتیک افزودند که اول نروژ همراه مکزیک قطعنامه پیشنهادی را تسلیم شورا کرد ولی به خاطر اصرار چند کشور غیرمتعهد که به حساسیت ایران در مورد عضویت نروژ در ناتو اشاره نموده بودند از این کار صرفنظر شد و تنها مکزیک ارائه دهنده قطعنامه به شورا معرفی گردید. ایران به طور کامل از شرکت در مباحثات و جلسات شورای امنیت خودداری ورزیده است ولی عراق در مراحل آخر در این جلسات شرکت نمود.»
اما متن قطعنامه ۴۹۷ شورای امنیت که می‌توان از آن با عنوان اولین واکنش رسمی سازمان ملل متحد به تجاوز عراق به ایران یاد کرد، چه بود؟ در این قطعنامه آمده بود:
«پس از آغاز بررسی موضوع تحت عنوان «اوضاع بین ایران و عراق» و با به یاد داشتن اینکه تمامی کشورهای عضو، تعهدات منشور را برای حل اختلافات بین‌المللی خود از طرق صلح‌آمیز و به نحوی که صلح و امنیت جهانی را به مخاطره نیاندازد پذیرفته‌اند، و همچنین با به یاد داشتن اینکه تمامی کشورهای عضو در روابط بین‌المللی خود موظف به خودداری از تهدید یا توسل به قوه قهریه بر علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشور دیگر می‌باشند، و با به یاد آوردن اینکه در بند ۲۴ منشور، شورای امنیت وظیفه اولیه حفظ صلح و امنیت جهانی را عهده‌دار می‌باشند، به شدت از اوضاع جاری بین ایران و عراق نگران می‌باشد – و:
۱ – از ایران و عراق می‌خواهد تا بلافاصله از هرگونه توسل بیشتر به قوه قهریه بپرهیزند و اختلافات خود را از طرق صلح‌آمیز و مطابق با اصول عدالت و حقوق بین‌الملل حل نمایند.
۲ – از دو کشور می‌خواهد هرگونه پیشنهاد مناسب میانجی‌گری یا سازش دادن یا توسل به سازمان‌های منطقه‌ای یا ترتیبات با دیگر طرق صلح‌آمیز مورد قبول خود را که می‌تواند در اجرای تعهدات متقبله آنان نسبت به منشور را تسهیل سازد، بپذیرند.
۳ – از کلیه کشورهای دیگر عضو می‌خواهد که نهایت خویشتن‌داری را مراعات نمایند و از هرگونه عملی که می‌تواند منجر به افزایش بیشتر و گسترش برخورد‌ها شود بپرهیزند.
۴ – از تلاش‌های دبیرکل و پیشنهاد حسن نیت نامبرده برای حل این اوضاع حمایت می‌نماید.
۵ – از دبیرکل می‌خواهد تا ظرف ۴۸ ساعت به شورای امنیت گزارشی تسلیم نماید.»
قطعنامه ۴۹۷ در شرایطی صادر شد که همان زمان، تجاوز و ورود ارتش عراق به داخل مرزهای ایران و پیشروی در داخل خاک ایران کاملا محرز بود و هزاران کیلومتر مربع از خاک ایران در اشغال عراق بود. از سوی دیگر پاره کردن قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر توسط صدام حسین در مقابل دوربین‌های تلویزیونی و اعلان جنگ تمام عیار علیه ایران، از همان ابتدا نشان می‌داد آغازگر جنگ چه کسی بوده است. به همین دلیل بود که با وجود اینکه اولین قطعنامه شورای امنیت تقریبا به موقع صادر شد اما از آنجا که در متن آن هیچ اشاره‌ای به متجاوز و محکومیت حمله عراق به خاک ایران نشده بود و قاطعیت لازم برای جلوگیری از ادامهٔ تجاوز نیز در آن زمان دیده نمی‌شد، دولت ایران این قطعنامه را نپذیرفت.
منبع:
روزنامه کیهان، ۷ مهر ۱۳۵۹
