تا پایان دهه ۳۰ نزدیک به ۴۰۰ مدرسه در سراسر ایران با کمک مالی اصل ۴ و وزارت آموزش و پرورش راه‌اندازی شد؛ مدارسی که بر اساس سیستم آموزشی آمریکایی اداره می‌شدند...کلاس‌های عشایری هر چند توسط اصل ۴ در استان‌های فارس و بختیاری و اصفهان شروع به کار کرد، اما با همت معلمی چون محمد بهمن بیگی گسترش یافت...سیمین دانشور و جلال آل‌احمد از کسانی بودند که در دوره‌های اصل ۴ شرکت کرده بودند...کار اصل ۴ در سال ۱۳۳۶ به پایان رسید، اما حضور فرهنگی کار‌شناسان این طرح درست از همین زمان آغاز شد.

اصل ۴ طراحی شده بود تا به ایران کمک کند تا از نظر اقتصادی قدرتمند شود و در عین حال یکپارچگی سیاسی آن را تضمین کند...سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در سال ۱۹۵۰ چنین اظهار کرده است: هدف اصلی سیاست ما، جلوگیری از سلطهٔ اتحاد جماهیر شوروی و تقویت جهت‌گیری ایران به سمت غرب است...پس از بحران مصدق، علاوه بر مقادیر بیشتر کمک‌های اقتصادی و نظامی، ایران مازاد فروش محصولات کشاورزی را کسب کرد...کمک‌های آمریکا موجب شد که روابط گرم ایران و اتحاد جماهیر شوروی به سردی گراید.

ویلیام وارن گفته بود: «من به هیچ وجه از اقدامات آقای روزولت، طراح عملیات براندازی دولت مصدق اطلاع نداشته و جزئی‌ترین دخالتی نداشته‌ام.»...مسائل مورد توجه جراید عبارت بودند از: تبهکاری بریتانیای کبیر و شرکت نفت ایران و انگلیس و خانواده سلطنتی یا «مشارکت» و بلاهت مشاوران آمریکایی...به عقیده باقر پیرنیا، یاری‌های اصل ۴ و برنامه‌های آن، از زمان دکتر مصدق آغاز شد و پس از ۲۸ مرداد گسترش پیدا کرده بود اما انجام بخشی از برنامه‌های آبادانی در سطح روستا جز هدر دادن پول چیز دیگری نبود.

سیستم اداری ایران مخالف فعالیت‌های اصل ۴ بود...مهم‌ترین اقدام آن‌ها تعویض دستشویی‌ها در روستاهای ایران بود...مقامات تذکر دادند چون آمریکایی‌ها به ما کمک مالی کرده‌اند سر و صدا‌ها را بخوابانید...برنامه مبارزه با مالاریا موفق بود. بخشی از کمک‌های کشاورزی هم موثر بود... آمریکایی‌ها ‌شناختی از جامعه ما و آگاهی به کار نداشتند...آمریکایی‌ها یک عده از کار‌شناسان درجه سه خود را به ایران فرستاده بودند که این نوع اقدامات را به سرانجام برسانند. اما در عوض افتضاح بار آوردند.