بازخوانی تاریخ/ دفاع هاشمی رفسنجانی از نظام ریاستی در شورای بازنگری قانون اساسی
بحث درباره «نظام ریاستی» و «نظام پارلمانی» از موضوعاتی است که در سال ۱۳۶۸ و در جریان بازنگری قانون اساسی مورد توجه بوده است. به گزارش خبرآنلاین، در شورای بازنگری قانون اساسی که در این سال و به دستور امام خمینی تشکیل شد، گفتوگوهای مفصلی صورت گرفت.
آیتالله هاشمیرفسنجانی که در آن زمان سمت ریاست مجلس را برعهده داشت و نامزد اصلی ریاستجمهوری بعدی به شمار میرفت، از مدافعان جدی «نظام ریاستی» بود و با انتخاب رییس دولت توسط پارلمان مخالفت کرد.
بخشی از اظهارات او در شورای بازنگری قانون اساسی را میخوانید:
«... اگر بنا است یک مدیر قوی [در رأس قوه مجریه] در کشور وجود داشته باشد و کارهای کشور را انجام بدهد و ما بیاییم خلع سلاحش بکنیم و به مجلس حتی حق بدهیم که او را خلع سلاح بکند و بعد بگوید یاالله حالا برو کارهای مملکت را انجام بده، این به نفع هیچ کس نیست. به نفع نظام نیست... یک بحث هست که آیا ما برویم دنبال این شیوه که از طریق پارلمان نخستوزیر داشته باشیم بدون رییسجمهور یا رییسجمهور تشریفاتی؟ یا یک رییسجمهور قوی داشته باشیم بدون نخستوزیر یا با یک نخستوزیری که در حد معاونت رییسجمهور عمل بکند؟... من نظرم به نفع قسمت دوم است. یعنی رییسجمهور داشته باشیم. یک رییسجمهور قوی داشته باشیم... اصل مساله اینجاست که اگر قوه مجریه ما هم متکی مستقیم به آراء مردم باشد یعنی مردم واقعا به رییس قوه مجریه رأی داده باشند قویتر میتواند عمل بکند یا رییس قوه مجریهای که به تبع انتخابات مجلس آمده باشد سرکار؟ شکی نیست که اولی قویتر است، پشتوانه مردمی بیشتری دارد و اگر بپذیرید که مهمترین کار در مملکت ما الان و شاید همیشه مساله اجرایی است مجلس کار مشکلی ندارد، خوب من دیگر متخصص این کار هستم. آسانترین کارها مال نمایندههاست، از همه میتوانند سوال بکنند و هیچ کس نمیتواند از آنها سوال بکند حتی به موکلینشان هم جوابگو نباید باشند.
... بنابراین ما قوه مجریه واقعا قوی میخواهیم. ما این را باید فکر کنیم که چگونه قوی میشود و من خواهش میکنم آقایان البته اینجور فکر نکنند که من احتمالا مسوول قوه اجرایی بشوم بخواهم راه خودم را هموار بکنم. حتما چنین فکری نمیکنید. من در مجلس هم که بودم در تمام این دوران مجلس همیشه حامی قوه مجریه بودهام، نمایندهها اسم من را گذاشتهاند «وکیلالدوله» و گاهی میگویند «مداحالوزرا». یعنی در مجلس سعی میکردم که بار فشار را از روی دوش دستگاه اجرایی بردارم... به هر حال ما باید قوه مجریه نیرومندی را الان سامان بدهیم... (برای انتخاب رییس دولت از طریق مجلس) راه معمول این است که ما بیاییم احزاب داشته باشیم، احزاب اکثریت آراء را داشته باشند و بعد آنها نخستوزیر بیاورند. حالا انصافا ما خودمان ببینیم چنین چیزی در ایران به این زودی میشود؟ تاریخ حزب در ایران نشان داد دیگر. اگر بنا بود حزبی موفق بشود حزبی بهتر از حزب جمهوری اسلامی نبود. بهترین چهرههای کشور در این حزب بودند، امام بارها تایید کردند... روسای سه قوه بودند، نخستوزیر بود، مجلسیها عمدهشان بودند، روحانیت کل کشور بود، شخصیتهای بزرگ روحانی بودند ما دیدیم این حزب به کجا رسید که نتوانست وظیفهاش را انجام بدهد. با آن سابقه کسی به این زودی دیگر وارد حزب نمیشود. این شخصیتهای مؤثر کشور به این آسانی تن به تحزب نمیدهند، حالا اگر هم دادند خوب، قانون اساسی ما تعدد احزاب است، دو حزبی که نیستیم. باید آزاد بگذاریم. خدا میداند چندتا حزب در بیاید و چقدر تفرقه به وجود بیاید. خیلی خوب، اگر این کار را هم خواستیم بکنیم باید صبر کنیم این احزاب به وجود بیایند، این تشکل سیاسی درست بشود، چند سال بگذرد... الان یک ریسکی است که من نمیدانم آقایانی که طرفدار این طرز تفکرند عواقب این را اندیشیدهاند یا نه؟
خیلی خوب، حالا با این فرض، مجلس، چگونه نخستوزیری را معرفی خواهد کرد؟ یعنی وقتی که مجلسیها انتخاب شدند چگونه معرفی میکنند؟ در مجلس ممکن است چند جریان باشد به جای دو جریان. آن وقت این نخستوزیر شکننده است. با دوتا رأی این نخستوزیر ممکن است سقوط بکند... من خیال میکنم این راه خطرناکی است. نرویم دنبال آن راه. ما الان برویم دنبال اینکه رییسجمهوری انتخاب بکنیم، رییسجمهور نیرومندی باشد، ابزار کار هم باید به این رییسجمهور بدهیم... باید ابزار حسابی دستش بدهیم تا بتواند تصمیمگیری بکند، بتواند قاطع برخورد بکند... نظرم این است که از قدرت مجلس هیچ کم نشود. مجلس اقتداراتی که دارد یکی قانونگذاری است، بماند یکی نظارت است به همین شکل بماند، یکی تصویب وزراست حالا چه این کابینه نخستوزیر داشته باشد، چه نداشته باشد. فرق هم نمیکند. چون به هر حال وزرا را وقتی که مجلس میتواند تصویب نکند، رییسجمهور دیگر دست ندارد، با چه میخواهد کار بکند؟ وزرایش را که بتواند استیضاح بکند، رییسجمهور چه کار میتواند بکند؟... من رأی خودم این است که رییسجمهور داشته باشیم که رییس کابینه باشد و چیزهای مهمی در اختیارش باشد... و چون تنهایی مشکل است که بتواند مملکت را اداره بکند باید یک نفر نیرومند داشته باشد همراه خودش، منتها حرف آخر را رییسجمهور بزند. مجلس هم همین کاری که همین حالا دارد انجام بدهد...»
سه شنبه 10 آبان 1390 15:53
آخرين تاريخ بازديد : يکشنبه 23 ارديبهشت 1403 6:25:36