دوشنبه 31 اردیبهشت 1403 19:58
صفحه نخست
پروندهها
پروندههای ویژه
تماس با ما
ارسال مطلب
RSS
جستجوی پیشرفته
دیگر مطالب این پرونده
برای مشاهده مقالات هر پرونده روی عنوان آن کلیک نمایید
پر بیننده ترین مطالب
آخرین مطالب
جدال ایران و آمریکا بر سر اسناد کودتا
کمال تبریزی: ضرغامی مخالف اشغال سفارت آمریکا بود
محمود کاشانی: پدرم دولت پس از مصدق را نامشروع میدانست
شاه: من، میهنپرستان و ارتش اجازه نمیدهیم ایران «ایرانستان» شود
آخرین ۲۸ مرداد شاه و خطاهایی ویرانگر در کنفرانس خبری
کودتای ۲۸ مرداد به روایت اینفوگرافی
داستان محاکمه مصدق
۶۶ سال بعد از ۲۸ مرداد
۵ نکته درباره اسناد کودتای ۲۸ مرداد
مصدق پیشنهاد داد انگلیسیها در شرکت نفت بمانند
نوع مقاله
همه موارد
در هزارتوی جنگل سرخ
اسناد مذاکرات اتمی ایران و آمریکا در دهه ۱۹۷۰
محرمانههای نیکسون
نیم قرن با ۱۶ آذر
از جمهوریخواهی تا سلطنت مطلقه
چائوشسکو در تهران
معمای گوادلوپ
جراحیهای بزرگ اقتصاد ایران
نواب صفوی و ایده حکومت اسلامی
۳۰ سال پس از پایان گروگانگیری
شعارهای انقلاب اسلامی از کجا آمد؟
جام جم در تصرف انقلابیون
ایران و مصر در گذر تاریخ
مصائب بودجهنویسی ایرانی
از نفت ملی تا دولت استبدادی
۴۰ سال با دیکتاتور چادرنشین
بازگشت کوروش
اولین شاهکشی
قهوه تلخ در قاب تاریخ
سال ۶۷ به روایت هاشمی
صوراسرافیل روی پیشخوان تاریخ
تاریخ معاصر از منظر امام خمینی(ره)
۳۰ سال پس از چمران
۸۵ سال با روزنامه اطلاعات
انقلاب ایران به روایت نایپل
زنان مشروطهخواه
ایران بین دو کودتا
از اشغال ایران تا انتقال سلطنت
جنگ از کجا شروع شد؟
ده شب بود...
ناگفتههای تسخیر سفارت آمریکا
کارنامه و میراث خلخالی
کار، کار انگلیسیهاست؟
حسین علاء؛ نقشهای اول، نفسهای آخر
انقلاب ۵۷؛ نگاهی از آن سو
صد روز سیاه دولت سیدضیاء
شریعتی چرا و چگونه از زندان آزاد شد؟
نخستوزیری که رئیس دفتر بود
پشت پرده دربار قاجار
۷۰ سال با روزنامه کیهان
آدمسوزی در سینما رکس
خاطرات سفیر بریتانیا در تهران (۵۳-۱۳۵۰)
معمای تقیزاده
خاطرات یک گروگان سفارت آمریکا
در بندهای زندان قصر
۷۰ سال پس از فروغی
انقلابی که سفید نماند
حکایت ما و دایی یوسف
خاطرات مسئول سابق میز ایران در وزارت خارجه آمریکا
لهستانیها در ایران
۷ ساعت با شاه ایران
اسناد جلسات محرمانه صدام حسین و سران رژیم بعث
۶۰ سال پس از کودتا؛ از مصدق چه میخواهیم؟
اسناد سیا درباره کودتای ۲۸ مرداد
حملات شیمیایی عراق به ایران؛ رویکرد غرب
آهنگ چنگ سرهنگ علینقی وزیری
خاطرات آخرین کاردار آمریکا در ایران
ادب و هنر پس از مشروطه
خاطرات یشایایی، صابری، عدل و نجفی
کارنامه اصل ۴ ترومن در ایران
چریکهای سرخ سیاهکل
اقتصاد تحریم نفت
چهره ناپیدای هویدا
خاطرات ریچارد فرای
روزها و رازهای اسدالله علم
کارنامه هاشمی در دوره سازندگی
تاریخ سیاسی فوتبال در ایران
تاریخ سرّی مناقشه ٣٠ ساله آمریکا با ایران
عوامل داخلی کودتای ۲۸ مرداد
تقدیر امام موسی صدر اسیر
ناگفتههای ابراهیم یزدی از جنگ ایران و عراق
سیمای جهانی سینمای ایران
خاطرات ۴۴۴ روز گروگانگیری
۲۵ سال پس از فروپاشی دیوار برلین
پهلوانان نمیمیرند
بازرگان به روایت منتقدان دیروز
ناگفتههای اشغال ساواک رشت
حزب رستاخیز؛ از تاسیس تا فرجام
خاطرات امیرعباس هویدا
انقلاب ایران به روایت بشیریه
حزب جمهوری اسلامی؛ از تاسیس تا تعطیلی
ناگفتههای سال ۵۷ به روایت اسناد ویکی لیکس
پنج روز بحرانی؛ خاطرات اردشیر زاهدی از کودتای ۲۸ مرداد
چهره پنهان میرزا ملکم خان؛ پدر روشنفکری ایران
مجاهد جاسوس؛ بازخوانی پرونده محمدرضا سعادتی
اسرار ماجرای مک فارلین
سریالهای تاریخی؛ مستند یا داستان؟
۹ دوره مجلس به روایت نمایندگان
خاطرات اشرف پهلوی
چه میشد اگر...
نامههای امیر به شاه
معمای متوسلیان؛ نگاهی دوباره به فیلم «ایستاده در غبار»
۱۱۰ سال بعد؛ از مشروطه چه میخواهیم؟
ناگفتههای جنگ ایران و عراق
کوبای فیدل؛ میراث کاسترو
هاشمی رفسنجانی در قاب تاریخ
زیر و بم موسیقی ایران پس از انقلاب
رازهای روحانی در روزهای بحرانی
نوستالژی دهه ۶۰
اسناد و اسرار کودتای ۲۸ مرداد
ابراهیم یزدی در گذر انقلاب
پشتپرده سقوط هواپیمای فرماندهان جنگ
انقلاب اکتبر ۱۰۰ ساله شد؛ میراث داس و چکش
قائممقام؛ ناگفتههایی از آیتالله منتظری
وداع با شاهحسینی؛ شاهد زاهد تاریخ
مقالات خلیل ملکی
عصر ظهور فاشیسم
آن سوی اتهام امیرانتظام
اسرار صادق؛ ناگفتههایی از قطبزاده
چهل سال بعد: نگاهی از بیرون به انقلاب ایران
گزیده خاطرات هنری پرکت
آمریکاییها انقلاب ایران را چگونه دیدند؟
ناگفتههایی از خریدهای تسلیحاتی و حمایت آمریکا از شاه، اختلاف در واشنگتن در روزهای انقلاب ایران و بحران اشغال سفارت ایالات متحده
گروگانها ما را مسئول اسارتشان میدانستند
۱۱ و آخر- پایان بحران گروگانگیری
از کارتر تقدیرنامه گرفتم، یک کوه نامه برایم آمد، پیشنهادات ازدواج، «انجمن کهنه سربازان آمریکا» و «انجمن پلیس آمریکا» بهم جایزه دادند. در زندگیام هیچوقت چنان شهرتی نداشتم...برای عملیات نجات هیچ مشورتی با ما نکردند...ماه ژوئیه [مردادماه] که شاه مرد، ما دیگر امیدوار بودیم بحران تمام شود، اما آنها هیچ اعتنایی به مرگ شاه نکردند...گفتند من شاهی را که مطلوب ایالات متحده بوده، ساقط کردهام و نمیگذارند به یک شاه دیگر، شاه مراکش نزدیک شوم...برخورد گروگانها با من سرد و بیخیال بود.
دیدار با قطبزاده آخرین راهحل مسالمتآمیز بحران گروگانگیری بود
۱۰- تقلا برای آزادی گروگانها
مسدود کردن داراییها به چشم ایرانیها نمونهٔ دیگری از رفتار خصمانه علیه آنها بود و نهایتا مانعی سر راه آزادی گروگانها شد...خانمی به ما تلفن کرد و گفت دوست دختر روس قطبزاده در زمان دانشگاه رفتن او بوده و شاید بتواند باهاش تماس بگیرد...چون دستمان به مقامهای صاحب قدرت ایران نمیرسید برای هر کسی که به سرمان میزد شاید نفوذ و تأثیری داشته باشد، پیغام میفرستادیم... قطبزاده تضمینی نداد. ما بیهیچ دستاورد تازهای برگشتیم... میدانستیم اگر روابط را قطع کنیم، برقراری مجددش ممکن است تا ابد طول بکشد.
گروگانگیری سفارت آمریکا را پیشبینی کرده بودم
۹- روایت یک تسخیر
نوشتم «اگر شاه در خاک ایالات متحده پذیرفته شود، میشود پیشبینی کرد یکی از این موارد اتفاق بیفتد.» اولیشان «کارکنان سفارت گروگان گرفته شوند.»...با آیتالله بهشتی در مورد بازگشت مهاجران و پناهجویان ایرانی صحبت کردیم. گفت اگر انقلاب را بپذیرند، راه برای برگشتشان باز است...از من خواستند نامهای از طرف رئیسجمهور کارتر به آیتالله خمینی بنویسم...هر روز صبح اولین کاری که میکردم، زنگ زدن به سفارت بود. آنسو کسی که انگلیسی حرف میزد، جواب میداد و میگفت: «لانهٔ جاسوسی».
میخواستیم هویدا را نجات بدهیم
۸- سفر دردسرساز شاه
حسن، شاه مراکش، دیگر کمکم داشت از اقامت طولانی شاه ناخرسند میشد...امنیت سفارت موضوع کلیدی برای تصمیمگیری در مورد شاه بود...کارتر زیر بار پذیرفتن شاه نرفت...به پیشنهاد من باید وقتی برای پذیرش شاه برنامه میریختیم که دولت موقت بازرگان بعد از برگزاری انتخاباتی مطابق قانون اساسی تازه عوض شود و دولتی پایدار و تصمیمگیرنده سر کار بیاید...ابراهیم یزدی گفت: «ریچارد کاتم را که استاد دانشگاه هم هست، به عنوان سفیر بفرستین.»...بعد از انقلاب تصفیهای در واحد خاور نزدیک وزارت خارجه آمریکا اتفاق افتاد.
در زیرزمین سفارت آمریکا دنبال سران حکومت شاه بودند
۷- چالش با ایران انقلابی
شاه فکر میکرد ما داریم با آن حمایت نسنجیده و پرتناقضمان از او، فقط زیر پایش را خالی میکنیم...سفارتخانه ما در ایران را محاصره کردند و ارتباطات کارکنان آنجا کامل قطع شده بود...آیتالله بهشتی و یزدی کارکنان سفارت آمریکا را آزاد کردند...سالیوان سفیر و چارلی ناس تصمیم گرفتند تعداد کارکنان را عملا به صفر کاهش بدهند. فکر میکنم تا حد شش هفت نفر کم شدند، و درجا شروع کردند به تخلیه کارکنان و همچنین شهروندان آمریکایی حاضر در آنجا در مقیاس وسیع. قرار بود این کار آرام انجام بشود، اما شتاب گرفت.
هیچ کس بختیار را جدی نگرفت
۶- و ناگاه انقلاب
تودهایها در معادلات موجود جایی نداشتند...دولت اسرائیل به آدمهایش در واشنگتن دستور داد به آمریکاییها اصرار کنند که به شاه بگویند دست به سرکوب بزند...از من پرسیدند آیا خروج شاه از ایران فکر خوبی است. گفتم به نظر من مردم ایران که خوشحال میشوند...نمیدانم زاهدی بود یا برژینسکی که به شاه گفتند در منطقه بماند...برژینسکی به سالیوان گفت الان وقت کودتا است. گروه مشاوران نظامی ما در آنجا باید بختیار را سرنگون کنند و مهار کشور را به دست بگیرند و هر کاری لازم است بکنند تا آرامش به کشور برگردد.
کارتر مخالف سیاست مشت آهنین شاه بود
۵- دو دستگی در واشنگتن
در ماه آگوست، سیآیای برآوردی اطلاعاتی تهیه کرده بود که میگفت ایران حتی در «وضعیت پیشاانقلابی» هم نیست...نمیتوانستیم زیر پای شاه را خالی کنیم چون سازوکاری برای جایگزینیاش نبود...در یادداشتی نوشتم رهبران ارتش توان ادارهٔ کشور را نخواهند داشت...همیلتون جوردن به رسانهها گفته بود شاه آدم ماست و تنها کسی است که در ایران ازش حمایت میکنیم. فکر کنم بلومنتال بود که گفت اگر کس دیگری نداریم بهتر است زود یکی پیدا کنیم چون این آدم دیگر جان و جوهری ندارد...میگفتم شاه ته تهش سه ماه دیگه هست.
سیا گفت سینما رکس را ساواک آتش زد
۴- صدای اعتراض در تهران
کارتر نمیخواست سر قضیهٔ حقوق بشر فشاری به شاه وارد شود... برژینسکی گفت شاه آدم ماست و باید به هر قیمتی شده پشتش بمانیم. هیچ سازش و مصالحهای در کار نبود و قرار شد ما هر کاری لازم شد در حمایت از او بکنیم...بعد از جمعۀ سیاه گفتم کار شاه دیگر واقعا تمام است. این جنگی بود میان او و مردمش و در چنین جنگی امکان نداشت او غالب شود...شاه گفته بود آمریکاییها و روسها تصمیم گرفتهاند ایران را به حوزههای نفوذ مجزا تقسیم کنند. ما جنوب را بر میداریم که بیشترین مقدار نفت را دارد و شورویها هم شمال را.
۵۰ هزار آمریکایی در ایران بودند
۳- خریدهای نظامی شاه
یک بار سفیر گفت دکترهای فرانسوی آمدهاند بالاسرش و شاه دارد وصیتنامه مینویسد...عراق خطری بود که ما برای توجیه خریدهای شاه پیش میکشیدیم چون خطر دیگری وجود نداشت. من که قضیهٔ عراق را جدی نمیگرفتم...اگرچه هنوز هیچ نشانی از ناآرامیهای سیاسی نبود، اما کلی از مردم بابت مسائل اقتصادی دلخور و دلواپس بودند...واکنش شاه در قبال تورم، واکنش معمول تمامیتخواهها بود، مهار قیمتها به زور و به فرمان...گفتم آنجا هیچ اقتصاددانی نیست که به شاه بگوید چطور باید مهار توسعهٔ بیحساب کشورش را به دست بیاورد.
سفیر اسرائیل مخالفت مذهبیها را پیشبینی کرده بود
۲- مخالفان داخلی شاه
شبه سفارت اسرائیل در ایران یکجور انباری بود...دیپلمات اسرائیلی گفت جدیترین خطر پیشاروی شاه عناصر مذهبی هستند...انقلاب که شد یکی از نگرانیهای بزرگ ما از دست دادن پایگاههای رصد آزمایشهای موشکی شوروی بود...نیکسون و هنری کیسینجر دلشان نمیخواست بدانند شاه مشکلات داخلی دارد...مملکت دوتا حزب داشت که ما بهشان میگفتیم حزبهای «بله حضرت آقا» و «درست میفرمایید حضرت آقا»... نظام سیاسی سلسله مراتبی شاه، حکومت بالا بر پایین، چیز مسخرهای بود ــ چیزی کاملاً بیمعنا.
آمریکا درباره دوام شاه هیچ تردیدی نداشت
۱- از موریتانی تا ایران
کارمند سیآیای میگفت حکومت شاه از شوروی هم استبدادیتر است...مخالفان شاه راحت رو نشان نمیدادند... شخص شاه کاملاً منطقهٔ ممنوعه بود. من از خودم میپرسیدم چطور آدمی که در ایالات متحده دکترا گرفته و برگشته به ایران تا کارش را بکند یا یک تاجر، میپذیرد که حتی نتواند در مورد مالیاتهای داخلی یا خدمات عمومی ناکافی و نامناسب دولت اعتراض کند...خودبزرگبینی شاه در آن دوران مانع تشخیص این میشد که در مورد مخالفتهای داخلی گرفتوگیرهایی هست.