دوشنبه 10 اردیبهشت 1403 19:59
صفحه نخست
پروندهها
پروندههای ویژه
تماس با ما
ارسال مطلب
RSS
جستجوی پیشرفته
دیگر مطالب این پرونده
برای مشاهده مقالات هر پرونده روی عنوان آن کلیک نمایید
پر بیننده ترین مطالب
آخرین مطالب
جدال ایران و آمریکا بر سر اسناد کودتا
کمال تبریزی: ضرغامی مخالف اشغال سفارت آمریکا بود
محمود کاشانی: پدرم دولت پس از مصدق را نامشروع میدانست
شاه: من، میهنپرستان و ارتش اجازه نمیدهیم ایران «ایرانستان» شود
آخرین ۲۸ مرداد شاه و خطاهایی ویرانگر در کنفرانس خبری
کودتای ۲۸ مرداد به روایت اینفوگرافی
داستان محاکمه مصدق
۶۶ سال بعد از ۲۸ مرداد
۵ نکته درباره اسناد کودتای ۲۸ مرداد
مصدق پیشنهاد داد انگلیسیها در شرکت نفت بمانند
نوع مقاله
همه موارد
در هزارتوی جنگل سرخ
اسناد مذاکرات اتمی ایران و آمریکا در دهه ۱۹۷۰
محرمانههای نیکسون
نیم قرن با ۱۶ آذر
از جمهوریخواهی تا سلطنت مطلقه
چائوشسکو در تهران
معمای گوادلوپ
جراحیهای بزرگ اقتصاد ایران
نواب صفوی و ایده حکومت اسلامی
۳۰ سال پس از پایان گروگانگیری
شعارهای انقلاب اسلامی از کجا آمد؟
جام جم در تصرف انقلابیون
ایران و مصر در گذر تاریخ
مصائب بودجهنویسی ایرانی
از نفت ملی تا دولت استبدادی
۴۰ سال با دیکتاتور چادرنشین
بازگشت کوروش
اولین شاهکشی
قهوه تلخ در قاب تاریخ
سال ۶۷ به روایت هاشمی
صوراسرافیل روی پیشخوان تاریخ
تاریخ معاصر از منظر امام خمینی(ره)
۳۰ سال پس از چمران
۸۵ سال با روزنامه اطلاعات
انقلاب ایران به روایت نایپل
زنان مشروطهخواه
ایران بین دو کودتا
از اشغال ایران تا انتقال سلطنت
جنگ از کجا شروع شد؟
ده شب بود...
ناگفتههای تسخیر سفارت آمریکا
کارنامه و میراث خلخالی
کار، کار انگلیسیهاست؟
حسین علاء؛ نقشهای اول، نفسهای آخر
انقلاب ۵۷؛ نگاهی از آن سو
صد روز سیاه دولت سیدضیاء
شریعتی چرا و چگونه از زندان آزاد شد؟
نخستوزیری که رئیس دفتر بود
پشت پرده دربار قاجار
۷۰ سال با روزنامه کیهان
آدمسوزی در سینما رکس
خاطرات سفیر بریتانیا در تهران (۵۳-۱۳۵۰)
معمای تقیزاده
خاطرات یک گروگان سفارت آمریکا
در بندهای زندان قصر
۷۰ سال پس از فروغی
انقلابی که سفید نماند
حکایت ما و دایی یوسف
خاطرات مسئول سابق میز ایران در وزارت خارجه آمریکا
لهستانیها در ایران
۷ ساعت با شاه ایران
اسناد جلسات محرمانه صدام حسین و سران رژیم بعث
۶۰ سال پس از کودتا؛ از مصدق چه میخواهیم؟
اسناد سیا درباره کودتای ۲۸ مرداد
حملات شیمیایی عراق به ایران؛ رویکرد غرب
آهنگ چنگ سرهنگ علینقی وزیری
خاطرات آخرین کاردار آمریکا در ایران
ادب و هنر پس از مشروطه
خاطرات یشایایی، صابری، عدل و نجفی
کارنامه اصل ۴ ترومن در ایران
چریکهای سرخ سیاهکل
اقتصاد تحریم نفت
چهره ناپیدای هویدا
خاطرات ریچارد فرای
روزها و رازهای اسدالله علم
کارنامه هاشمی در دوره سازندگی
تاریخ سیاسی فوتبال در ایران
تاریخ سرّی مناقشه ٣٠ ساله آمریکا با ایران
عوامل داخلی کودتای ۲۸ مرداد
تقدیر امام موسی صدر اسیر
ناگفتههای ابراهیم یزدی از جنگ ایران و عراق
سیمای جهانی سینمای ایران
خاطرات ۴۴۴ روز گروگانگیری
۲۵ سال پس از فروپاشی دیوار برلین
پهلوانان نمیمیرند
بازرگان به روایت منتقدان دیروز
ناگفتههای اشغال ساواک رشت
حزب رستاخیز؛ از تاسیس تا فرجام
خاطرات امیرعباس هویدا
انقلاب ایران به روایت بشیریه
حزب جمهوری اسلامی؛ از تاسیس تا تعطیلی
ناگفتههای سال ۵۷ به روایت اسناد ویکی لیکس
پنج روز بحرانی؛ خاطرات اردشیر زاهدی از کودتای ۲۸ مرداد
چهره پنهان میرزا ملکم خان؛ پدر روشنفکری ایران
مجاهد جاسوس؛ بازخوانی پرونده محمدرضا سعادتی
اسرار ماجرای مک فارلین
سریالهای تاریخی؛ مستند یا داستان؟
۹ دوره مجلس به روایت نمایندگان
خاطرات اشرف پهلوی
چه میشد اگر...
نامههای امیر به شاه
معمای متوسلیان؛ نگاهی دوباره به فیلم «ایستاده در غبار»
۱۱۰ سال بعد؛ از مشروطه چه میخواهیم؟
ناگفتههای جنگ ایران و عراق
کوبای فیدل؛ میراث کاسترو
هاشمی رفسنجانی در قاب تاریخ
زیر و بم موسیقی ایران پس از انقلاب
رازهای روحانی در روزهای بحرانی
نوستالژی دهه ۶۰
اسناد و اسرار کودتای ۲۸ مرداد
ابراهیم یزدی در گذر انقلاب
پشتپرده سقوط هواپیمای فرماندهان جنگ
انقلاب اکتبر ۱۰۰ ساله شد؛ میراث داس و چکش
قائممقام؛ ناگفتههایی از آیتالله منتظری
وداع با شاهحسینی؛ شاهد زاهد تاریخ
مقالات خلیل ملکی
عصر ظهور فاشیسم
آن سوی اتهام امیرانتظام
اسرار صادق؛ ناگفتههایی از قطبزاده
چهل سال بعد: نگاهی از بیرون به انقلاب ایران
احمد نقیبزاده در گفتوگو با تاریخ ایرانی: تاسیس حزب رستاخیز دیرهنگام بود
شاه میخواست نوعی ملتسازی را در قالب حزب واحد انجام دهد...حزب رستاخیز پا نگرفت.
راه اشتباه شاه؛ حزب رستاخیز چه بر سر نظام پهلوی آورد؟
سرگه بارسقیان
اینکه اول بار چه کسی ایده تشکیل حزب واحد را به شاه پیشنهاد کرد، داریوش همایون از غلامرضا افخمی نام میبرد اما افخمی وقتی غروب ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ این خبر را از تلویزیون شنید، بهتزده شد...هویدا گوشزد کرده بود که جز نظامی تکحزبی چاره دیگری وجود ندارد...منوچهر آزمون، اساسنامهای فاشیستی بر اساس سیستم صنفی ایتالیا و اسپانیا نوشت...همایون عامل انقلاب ۵۷ را چهار برابر شدن قیمت نفت میداند نه اقدامات حزب رستاخیز اما افخمی معتقد است رستاخیز بسیار بد هدایت شد و شکست آن به تضعیف رژیم انجامید.
شاه مخالف تک حزبی، موسس آن شد
داستان رستاخیز - ۱
غلامرضا افخمی، یکی از مشاورین ملکه، پیشنهاد داد سیستم چند حزبی منحل شده و سیستم تک حزبی جایگزین آن شود...شاه گفت: این همان فاشیسم است...عبدالمجید مجیدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه میگوید: «ایدهٔ تاسیس حزب رستاخیز ناگهان از کجا ظاهر شد؟ چه کسی آن را پیشنهاد کرد؟ این واقعا یک سؤال بزرگ در ذهن من است.»...شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران در فاصلهٔ سالهای ۱۹۷۵-۱۹۶۲، یعنی از زمان آغاز انقلاب سفید تا زمان ایجاد یک حزب فراگیر، رو به زوال گذاشته بود.
حزب رستاخیز در تسریع سقوط شاه نقش داشت
پاسخ مظفر شاهدی به پرسشهای تاریخ ایرانی
شاه علاقمند شده بود با تشکیل حزبی واحد و فراگیر، تداوم سلطنت و حکمرانی ایران را برای خود و جانشینانش تضمین نماید...شاه برای تشکیل حزب رستاخیز با هیچ کس مشورت نکرده بود...وقتی حزب رستاخیز تشکیل شد، دامنه رویگردانی ملت از حاکمیت روند مضافتری به خود گرفت...حزب رستاخیز هیچگاه عضو واقعی نداشت...تأسیس حزب رستاخیز نه تنها برای رژیم پهلوی دستاورد مثبتی نداشت، بلکه موقعیت آن را در برابر مخالفان و منتقدان سیاسی شکنندهتر و آسیبپذیرتر کرد.
حزب واحد؛ آخرین تلاش شاه برای نجات
داستان رستاخیز – ۷ و پایانی
با انتصاب منصور، نسل جدیدی از سیاستمداران ایرانی وارد دولت شدند. اکثر آنها ماموران امنیتی خشن و شبه تکنوکرات بودند...افزایش بودجهٔ نظامی در شاه این تصور را ایجاد میکرد که نیروهای امنیتی میتوانند با اپوزیسیون مقابله کرده و آنها را متفرق کنند. شاه مرتب از تواناییهای دفاعی ایران سخن میگفت و این نشان میداد که تا چه حد مضطرب است. شاه در جمع خبرنگاران خارجی ادعا کرد که نیروی نظامی ایران ظرف ده سال آینده از بریتانیا قویتر خواهد شد...رستاخیز امیدها برای بازگشت دموکراسی را از بین برد.
انقلابی سفید که به قیامی خونین انجامید
داستان رستاخیز – ۶
همهپرسی ۲۶ ژانویه ۱۹۶۳ نمایشی مضحک از دموکراسی ساختگی بود. این خطر مردم را تهدید میکرد که اگر در انتخابات شرکت نکنند کارشان را از دست بدهند...فساد و تورم ناشی از افزایش درآمد نفتی بخش جداییناپذیر دیکتاتوری شاه و برنامههای اقتصادی او شد؛ برنامههایی که حتی بوروکراتهای اطراف شاه را به سمت اقشار کمدرآمد راند...بر اساس مطالعات دانشگاه آریامهر، میزان سرب موجود در هوای برخی از نقاط تهران در برخی از ساعات روز ۳۰ برابر بیشتر از حالت هشدار در شهر لسآنجلس بود.
از جدال شاه با امینی تا رویارویی با آیتالله خمینی
داستان رستاخیز – ۵
از برنامههای اجرایی امینی اصلاحات نهادی، تقسیم زمینهای کشاورزی و بازنگری قوانین انتخابات بود. در سال ۱۹۵۳ هر دوی این موضوعات در راس برنامههای دکتر مصدق قرار داشتند ولی با منافع نزدیکان شاه در تداخل بودند...امینی گفت که شاه در تمام این مدت سعی در توطئهچینی علیه دولت او داشته است و مشاجره بر سر بودجه آخرین دسیسهٔ اوست...تعداد مخالفین شاه دائما رو به افزایش بود و علاوه بر رهبران مذهبی و پیروان آنها، ایلات و عشایر، روشنفکران، کارگران صنایع، تجار، تکنوکراتها و بوروکراتها را هم شامل میشد.
نقش نفت در تاسیس حزب رستاخیز
فیاض زاهد، استاد دانشگاه
رژیم پهلوی زمانی اقدام به تاسیس حزب رستاخیز گرفت که درآمدهای افسانهای نفت به شاه قدرتی غیرقابل باور داده بود. شاه با تکیه بر این درآمد هنگفت خود را هم در منطقه و هم در داخل کشور بیرقیب میدید...انباشت قدرت در آن شرایط تاریخی برای توسعه اقتصادی ضرورت داشت، لیکن مانع توسعه سیاسی شد به این معنی که نهادها و رویههای سیاسی مستقر را حفظ نمود و ساخت قدرت عمودی را تقویت کرد...شاه تنها راه تحقق یک دموکراسی راستین را وجود یک اقتصاد سالم و توانا میدانست.
ظهور و زیان رستاخیز؛ شاه چرا نظام تکحزبی را برگزید؟
رضا علیزاده، استاد دانشگاه و پژوهشگر
شاه زمانی که عملکرد احزاب مردم، ملیون و ایران نوین را در جذب مشارکت مردم و نمایش دموکراسی بیفایده دید، برای پر کردن خلاء سیاسی و تشکیلاتی دستور تأسیس حزب رستاخیز را صادر کرد...رژیم شاه با توجه به ثروتهای عظیم نفتی موجود، از حزب رستاخیز به عنوان مجرای تطمیع هواداران سلطنت استفاده کرد. شعار شاه بسیار ساده بود، آنان که با ما نیستند، ضد ما هستند...تشکیل حزب رستاخیز موید توسعه نامتوازن رژیم شاه بود... حزب رستاخیز به جای آنکه سوپاپ اطمینان سیستم باشد، عامل تشدیدکننده جداسازی مردم از حکومت بود.
تاسیس حزب فراگیر برای مقابله با مخالفان شاه
داستان رستاخیز - ۴
در سال ۱۹۶۱-۱۹۶۰ دو اتفاق رخ داد که در شکلگیری آیندهٔ حکومت ایران نقش اساسی داشت. نخست برنامهٔ تثبیت اقتصادی است که صندوق بینالمللی پول آن را پیشنهاد کرده بود و دوم تغییر انتخابات مجلس بیستم بود...بلافاصله پس از استعفای امینی، شاه برخی از سیاستهای بهسازی و اصلاحات او را گلچین کرده، بدون در نظر گرفتن هر پیامدی آنها را تحریف کرده و به نام خود ثبت کرد. این حرکت ناهماهنگیهای گستردهٔ سازمانی و از بین رفتن حجم عظیمی از منابع کشور را در پی داشت و در نهایت باعث ازهمپاشی و سقوط رژیم شاه شد.
گزارشی اقتصادی که شاه را برآشفت
داستان رستاخیز - ۳
سه واقعه انقلاب ایران را شکل دادند: سقوط دولت دموکرات دکتر مصدق در سال ۱۹۵۳، قیامهای ملی سال ۱۹۶۳ که آیتالله خمینی را به عنوان رهبر در خط مقدم قرار داد و افزایش درآمدهای نفتی در سال ۱۹۷۳ که نشست رامسر برای بازنگری برنامهٔ توسعهٔ پنجم را به دنبال داشت...حدود یک سال پیش از کنفرانس رامسر شاه اعلام کرد: «اگر دولت در مقابله با تورم شکست بخورد ارتش وارد عمل خواهد شد.»...ماموران ساواک بر انتشارات بانک مرکزی نظارت میکردند... برای نخستین بار در تحقیقات دولتی، «انفجار سیاسی - اجتماعی» پیشبینی شد.
تک حزبی شدن در اوج دوره نابرابری اقتصادی
داستان رستاخیز - ۲
توسعهٔ اقتصاد ایران در فاصلهٔ سالهای ۱۹۷۵-۱۹۶۲ نابرابری در توزیع درآمد را به همراه آورد و به طبع آن اختلاف میان ثروتمندان و فقرا به طور چشمگیری افزایش یافت...در آغاز سال ۱۹۷۴، گزارشی دربارهٔ توزیع درآمد در ایران در فاصلهٔ سالهای ۱۹۷۲-۱۹۶۲ برای بنیاد فرح تهیه شد. این گزارش تصویر تاریکی از توسعهٔ ایران ارائه میداد. بلافاصله پس از ارائهٔ این گزارش کارکنان بخش آمار بانک مرکزی تغییر کردند، دادهها به سرعت عوض شده و دادههای جدید حاکی از بهبود در توزیع درآمدها بودند.